Podczas gorącego prysznica nawet 80 % energii cieplnej wody spływa bezpowrotnie do kanalizacji. Prysznicowe wymienniki ciepła (Shower Heat Recovery Units, SHRU) odzyskują to ciepło, przekazując je zimnej wodzie zasilającej baterię lub podgrzewacz. Rozwiązanie działa pasywnie, nie wymaga prądu i może obniżyć zużycie energii na ciepłą wodę nawet o 30 %. Poniżej wyjaśniamy zasadę działania, korzyści oraz przedstawiamy instrukcję montażu krok po kroku.
1. Jak działa prysznicowy wymiennik ciepła?
Najpopularniejszy wariant to pionowa rura miedziana z wewnętrznym kanałem odpływu i spiralnym oplotem rurowym do wody zimnej:
- Szara woda o temp. 32–38 °C spływa grawitacyjnie środkiem wymiennika.
- Po przeciwnej stronie zimna woda (10–12 °C) płynie ku górze spiralą miedzianą, odbierając ciepło.
- Podgrzana do 22–25 °C trafia do podgrzewacza lub bezpośrednio na baterię prysznicową.
Brak części ruchomych i zapotrzebowania na energię oznacza praktycznie zerową awaryjność.
2. Zalety systemu SHRU
| Zaleta | Opis | Korzyść |
|---|---|---|
| Oszczędność energii | Do 65 % odzysku ciepła z wody odpływowej | Niższe rachunki za podgrzewanie wody o 25-35 % |
| Szybki zwrot inwestycji | Brak zasilania elektrycznego i konserwacji | Ok. 3–5 lat przy czteroosobowej rodzinie |
| Kompaktowość | Średnica rury 100–120 mm | Mieści się w ścianie instalacyjnej lub szachcie technicznym |
| Łatwa integracja | Pracuje z każdym podgrzewaczem (gaz, pompa ciepła, elektryk) | Brak naruszenia gwarancji urządzeń grzewczych |
| Ekologia | Mniej zużytego gazu/prądu = mniejszy ślad węglowy | Redukcja emisji CO2 o 80–120 kg rocznie |
3. Case study: Łazienka w domu jednorodzinnym w Opolu
- Urządzenie: wymiennik pionowy 1,5 m, przepływ 12 l/min.
- Integracja: woda odzyskana zasila cyrkulację CWU i zimny przyłącz prysznicowy.
- Pomiar 12 mies.: zużycie gazu na CWU spadło o 720 kWh, rachunek niższy o ~310 zł.
- Wrażenia użytkowników: krótszy czas oczekiwania na ciepłą wodę, brak różnicy w komforcie kąpieli.
4. DIY: Montaż pionowego wymiennika 1,2 m
4.1 Narzędzia i materiały
- Wymiennik miedziany Ø 100 mm, L = 120 cm,
- Trójniki, zawory zwrotne ¾″, wąż elastyczny PEX 16 mm,
- Izolacja kauczukowa 13 mm,
- Klucz rurkowy, pasta lutownicza / prasa zaciskowa.
4.2 Kroki montażu
- Wytnij fragment pionu kanalizacyjnego DN 75 i wstaw wymiennik (strzałką w dół).
- Podłącz spiralę wymiennika w trójnik: wyjście ciepłe → zimny króciec baterii; wejście zimne z sieci.
- Zamontuj zawór zwrotny, aby uniknąć cofania wody.
- Zaizoluj wymiennik kauczukiem, pozostaw 3 cm szczeliny u góry.
- Przeprowadź próbę szczelności 3 bar / 30 min.
Montaż trwa ok. 3 h; konieczny dostęp do pionu i zimnej wody.
5. Wady i zalety w skrócie
| Aspekt | Zalety | Wady |
|---|---|---|
| Efektywność | Do 60–70 % odzysku ciepła | Działa tylko podczas bieżącego prysznica (nie magazynuje) |
| Koszt instalacji | 2500–3500 zł (urządzenie + prace) | Tańszy, gdy planowany na etapie budowy |
| Konserwacja | Brak części ruchomych = brak serwisu | Naloty wapienne po 10+ latach w twardej wodzie – płukanie kwasem cytrynowym |
| Przestrzeń | W pionie kanalizacyjnym – nie zajmuje miejsca w łazience | Wymaga min. 1,2–1,5 m wysokości |
| Kompatybilność | Współpracuje z pompą ciepła, gazem, bojlerem | Nie współdziała z brodzikami z syfonem bocznym (trzeba przebudować odpływ) |
6. Ekologia i zdrowie
- Redukcja emisji CO2 z podgrzewania CWU,
- Mniej fluktuacji temperatury – stabilny strumień wody na skórze,
- Brak plastikowych podzespołów w strefie gorącej wody – mniejsze ryzyko mikroplastiku.
7. Przyszłość: odzysk ciepła z pralki i zintegrowane reku SWHR
- Hybrydowe wymienniki poziome pod brodzikiem – łatwiejszy retrofit,
- Centralne moduły SWHR łączące odpływ prysznica, pralki i zmywarki,
- Sterowanie IoT – algorytm włącza pompę ciepła, gdy wymiennik podniesie temperaturę zasilania o ≥ 12 K.
Podsumowanie: oszczędzaj energię pod prysznicem
Prysznicowy wymiennik ciepła to niedrogi, pasywny sposób na zmniejszenie kosztów podgrzewania wody i śladu węglowego domu. Działa w tle, nie wpływa na komfort kąpieli, a zwraca się w kilka lat. Przy budowie lub modernizacji łazienki warto zarezerwować miejsce w pionie i odzyskać energię, która dotąd uciekała do kanalizacji.